بررسی تغییرات فضایی- زمانی ابرناکی بر پایۀ ویژگی‌های جغرافیایی و داده‌های سنجش از دور در ایران

تاکنون، تحلیل تغییرات فضایی- زمانی ابرناکی بر پایه ویژگی‌های جغرافیایی(عرض جغرافیایی، توپوگرافی و پوشش گیاهی) در کشور وسیعی نظیر ایران از سوی پژوهشگران آب‌و‌هواشناسی بررسی نشده است. هدف پژوهش حاضر فراهم‌کردن نمای کلی از درصد ابرناکی بر پایۀ این ویژگی‌های جغرافیایی طی دورۀ 2001-2015 (ترا) و 2002-2015 (آکوا) برای صبح‌هنگام و عصرهنگام است. ارزیابی داده‌های ماهانۀ سنجندۀ مادیس شامل دو ماهوارۀ ترا (صبح‌هنگام) و آکوا (عصرهنگام) با استفاده از داده‌های بازتحلیل ERA-interim و ایستگاهی انجام گرفت. نتایج، دقت بیشتر از 80 درصد را برای ماه‌های سرد سال و صبح‌هنگام با استفاده از ضرایب تعیین پلونومیال نشان داد، در صورتی که این دقت برای ماه‌های گرم به‌ویژه ژوئن و ژوئیه بسیار کم بود. نتایج حاصل از بررسی ماهانۀ درصد ابرناکی، ابرناکی بیشتر از 65 درصد را برای ماه‌های سرد به‌ویژه فوریه و ژانویه و 7 تا 25 درصد را در ماه‌های ژوئن تا سپتامبر نمایش داده است. نتایج بررسی عرض جغرافیایی نشان داد که با حرکت به سمت عرض‌های جغرافیایی پایین از مقدار ابرناکی در همۀ فصول به جز تابستان کاسته شده است. در این فصل نقش سیستم مونسون، این الگو را متفاوت کرد و بیشترین ابرناکی در نواحی جنوب­شرق و سواحل شمالی کشور قابل مشاهده بود. وادا‌شت‌های توپوگرافی نقش بسیار مهم همرفت دامنه‌ای را در فصول پاییز و بهار آشکار کرد که بیشترین ابرناکی در محدودۀ با میانگین ارتفاع 500 تا 1000 متر ثبت شده بود. پوشش گیاهی همبستگی مثبت و ناکاملی (به‌طور مکانی) را با درصد ابرناکی نشان داد. تغییرات زمانی ابرناکی با استفاده از مقدار انحراف معیار، بیشترین پراکندگی در درصد ابرناکی را در فصل پاییز و در صبح هنگام نشان داد. در تغییرات زمانی ماهانۀ درصد ابرناکی روند قابل ملاحظه‌ای دیده نشد و تنها ماه دسامبر بیشترین روند کاهشی سالانه را با مقدار 2 تا 3 درصد ابرناکی، طی دورۀ مطالعاتی نشان داد.